Để đảm bảo cho các hoạt động của đại biểu Quốc hội có chất lượng và hiệu quả, Luật Tổ chức Quốc hội đã quy định đại biểu Quốc hội có các quyền khi hoạt động Quốc hội và các điều kiện bảo đảm khác cho đại biểu Quốc hội (Điều 41, Điều 42 Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014) như: Phụ cấp hoạt động phí hàng tháng, trang phục, kinh phí để thực hiện chế độ thuê khoán chuyên gia, thư ký giúp việc. Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách được bố trí nơi làm việc, trang bị các phương tiện vật chất, kỹ thuật cần thiết phục vụ cho hoạt động của đại biểu Quốc hội... Ngoài ra, Luật còn quy định điều kiện bảo đảm thời gian đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách được tính vào thời gian công tác liên tục. Khi đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách thôi làm nhiệm vụ đại biểu thì cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có trách nhiệm bố trí công tác cho đại biểu Quốc hội. Thời gian làm việc trong năm mà đại biểu Quốc hội hoạt động không chuyên trách dành cho việc thực hiện nhiệm vụ đại biểu quy định tại khoản 2 Điều 24 của Luật này được tính vào thời gian làm việc của đại biểu ở cơ quan, tổ chức, đơn vị mà đại biểu làm việc. Đại biểu Quốc hội được ưu tiên trong việc mua vé tàu hỏa, ô tô, tàu thủy, máy bay nhưng được ưu tiên khi qua cầu, phà. Trong trường hợp ốm đau, đại biểu Quốc hội không thuộc diện cán bộ trung cấp, cao cấp thì được khám và chữa bệnh theo tiêu chuẩn quy định đối với cán bộ trung cấp. Đại biểu Quốc hội, nguyên đại biểu Quốc hội không phải là cán bộ, công chức, viên chức khi qua đời được hưởng chế độ về tổ chức lễ tang như đối với cán bộ, công chức.

Trước yêu cầu của công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước, từ tình hình hoạt động thực tiễn của đại biểu Quốc hội trong thời gian vừa qua; để cụ thể hóa những điều kiện đảm bảo và góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của đại biểu Quốc hội, ngày 17/4/2017, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số353/2017/UBTVQH14 Quy định bổ sung một số chế độ Quy định bổ sung một số chế độ và điều kiện bảo đảm hoạt động của đại biểu Quốc hội.

Các quy định cụ thể như sau:

Về Chế độ đối với đại biểu Quốc hội (điều 4):

“1. Hoạt động phí:

Đại biểu Quốc hội được cấp hoạt động phí hằng tháng bằng hệ số 1,0 mức lương cơ sở.

2. Chế độ tiền lương, thù lao tham gia hoạt động Quốc hội:

a) Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách được trả lương, phụ cấp và các chế độ khác từ ngân sách nhà nước theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các quy định khác của pháp luật có liên quan;

b) Đại biểu Quốc hội hoạt động không chuyên trách mà không thuộc trường hợp quy định tại điểm c khoản này, trong thời gian thực hiện nhiệm vụ đại biểu được người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi đại biểu Quốc hội làm việc bảo đảm trả lương, phụ cấp và các chế độ khác theo quy định của pháp luật;

c) Đại biểu Quốc hội không hưởng lương (kể cả người hưởng lương hưu) hoặc hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách nhà nước hoặc từ quỹ bảo hiểm xã hội được hưởng thù lao tham gia hoạt động Quốc hội bằng hệ số 0,2 mức lương cơ sở/ngày, tính cho 120 ngày làm việc/năm. Khoản thù lao này do Đoàn đại biểu Quốc hội nơi đại biểu Quốc hội đang sinh hoạt chi trả.

3. Chế độ thuê khoán thư ký giúp việc:

a) Đại biểu Quốc hội có quyền thuê người thực hiện một hoặc một số việc của công tác thư ký. Người được thuê thực hiện công tác thư ký cho đại biểu Quốc hội phải là người đang làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi đại biểu Quốc hội làm việc;

b) Nội dung công tác thư ký giúp việc gồm: xây dựng kế hoạch công tác; tiếp nhận, chuẩn bị tài liệu, công văn, liên lạc với cử tri nơi ứng cử; truyền đạt, theo dõi, đôn đốc việc thực hiện ý kiến đề nghị của đại biểu Quốc hội và một số công việc hành chính khác tại cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi đại biểu Quốc hội làm việc;

c) Đại biểu Quốc hội được cấp kinh phí khoán hằng tháng để có thể tự thuê người thực hiện công việc thư ký. Mức khoán đối với đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách bằng 100% của 2,34 mức lương cơ sở; đối với đại biểu Quốc hội hoạt động không chuyên trách bằng 40% của 2,34 mức lương cơ sở. Đại biểu Quốc hội trực tiếp thanh toán cho người được thuê thực hiện công tác thư ký theo mức thỏa thuận đối với từng công việc.

Trường hợp đại biểu Quốc hội tự giải quyết công việc hành chính để thực hiện nhiệm vụ đại biểu thì đại biểu Quốc hội được nhận khoản kinh phí này. Đại biểu Quốc hội có chế độ thư ký giúp việc theo quy định của Đảng và Nhà nước nhưng chưa bố trí được thư ký thì được áp dụng chế độ quy định tại khoản này cho đến khi bố trí được thư ký chính thức.

4. Đào tạo, bồi dưỡng:

a) Đại biểu Quốc hội được bồi dưỡng kỹ năng hoạt động, cập nhật kiến thức theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội;

b) Khi có nhu cầu tham gia các khóa học nâng cao trình độ phù hợp với điều kiện và lĩnh vực chuyên môn được đảm nhiệm, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách làm đơn gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định, trong hồ sơ phải có ý kiến của lãnh đạo cơ quan nơi mình công tác đối với đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở trung ương; ý kiến của Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội đối với đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở địa phương.

Kinh phí tham gia các khóa học của đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở trung ương do Văn phòng Quốc hội bảo đảm; của đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở địa phương do Đoàn đại biểu Quốc hội bảo đảm.”

Về các điều kiện bảo đảm (điều 5):

“1. Về quản lý cán bộ:

a) Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở trung ương do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quản lý. Cơ quan giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội quản lý đại biểu Quốc hội …là Ban Công tác đại biểu;

b) Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở địa phương do Ủy ban Thường vụ Quốc hội bảo đảm lương, phụ cấp và các chế độ khác trong thời gian làm nhiệm vụ đại biểu. Cơ quan có thẩm quyền quản lý đối với cán bộ ở địa phương theo phân cấp chịu trách nhiệm quản lý đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách của địa phương mình về việc quy hoạch, giới thiệu ứng cử, điều động, luân chuyển, đánh giá, phân loại cán bộ hằng năm, bố trí công tác khác nếu không tái cử, quyết định nghỉ hưu, thi đua, khen thưởng và các công việc khác có liên quan đến công tác cán bộ; trước khi điều động, luân chuyển, bố trí công việc khác đối với đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, cơ quan có thẩm quyền quản lý đối với cán bộ ở địa phương có trách nhiệm báo cáo xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

2. Chế độ bảo hiểm y tế:

Đại biểu Quốc hội không hưởng lương (kể cả người hưởng lương hưu) hoặc hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách nhà nước hoặc từ quỹ bảo hiểm xã hội được hưởng chế độ bảo hiểm y tế …. Kinh phí tham gia bảo hiểm y tế do Đoàn đại biểu Quốc hội nơi đại biểu Quốc hội đang sinh hoạt chi trả.

3. Các điều kiện bảo đảm khác:

a) Trong mỗi khoá Quốc hội, đại biểu Quốc hội được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cấp huy hiệu và thẻ đại biểu Quốc hội. …

b) Đại biểu Quốc hội được sử dụng hộ chiếu ngoại giao khi thực hiện nhiệm vụ theo chương trình hoạt động đối ngoại của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội.

c) Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm cung cấp các nghị quyết của Hội đồng nhân dân, các văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân và các báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội ở địa phương cho đại biểu Quốc hội sinh hoạt tại Đoàn đại biểu Quốc hội trên cùng địa bàn.”

Mặc dù đất nước còn có những khó khăn về nhiều mặt, đời sống, thu nhập của một bộ phận lớn dân cư còn thấp… Nhưng với những quy định bổ sung mới rất cụ thể về chế độ bảo đảm cho đại biểu Quốc hội, nhiều lĩnh vực hoạt động chế độ tăng hơn trước, hy vọng đại biểu Quốc hội sẽ thực hiện tốt trách nhiệm của mình với quốc gia, dân tộc; xứng đáng là người đại diện cho ý trí và nguyện vọng của cử tri và nhân dân cả nước./.

Nguyễn Xuân Diên