Chiều ngày 16-6, tiếp theo chương trình làm việc của Kỳ họp Quốc hội thứ Ba, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đã điều khiển Quốc hội thảo luận về dự án Luật Tố cáo (sửa đổi).

Dự thảo Luật tố cáo (sửa đổi) tập trung vào một số nội dung cơ bản: Quyền và nghĩa vụ của người tố cáo, người bị tố cáo, người giải quyết tố cáo; giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức; về trình tự, thủ tục giải quyết tố cáo; giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực; tổ chức thực hiện kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý tố cáo; bảo vệ người tố cáo; quy định về khen thưởng người có thành tích trong việc tố cáo và xử lý hành vi vi phạm.

Đại biểu Nguyễn Chiến đóng góp ý kiến vào dự án Luật Tố cáo (sửa đổi)

Báo cáo Thẩm tra dự án Luật Tố cáo (sửa đổi) của Ủy ban Pháp luật Quốc hội cho biết, về hình thức tố cáo (tại Điều 20), còn có 2 loại ý kiến: Loại ý kiến thứ nhất, tán thành với quan điểm của Chính phủ thể hiện trong dự án Luật là chỉ nên quy định hai hình thức tố cáo là bằng đơn và trực tiếp trên cơ sở kế thừa quy định của Luật hiện hành. Việc quy định như vậy nhằm tránh tình trạng lợi dụng tố cáo tràn lan, sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người bị tố cáo, gây khó khăn cho cơ quan nhà nước.

Loại ý kiến thứ hai, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung thêm các hình thức tố cáo khác như tố cáo qua bản fax, email, điện thoại, qua mạng thông tin điện tử… vì đây là các hình thức thông tin tiện lợi, phổ biến hiện nay. Hiện nay, nhiều cơ quan, tổ chức cũng đã thiết lập đường dây nóng, hộp thư bạn đọc… để tiếp nhận thông tin phản ánh, tố cáo, qua đó đã thanh tra, kiểm tra và kịp thời phát hiện, xử lý nhiều hành vi vi phạm pháp luật. Việc bổ sung các hình thức tố cáo này sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền tố cáo theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng quy định về hai hình thức tố cáo là bằng đơn và trực tiếp là chưa chuẩn xác, mà nên quy định như hình thức của hợp đồng là bằng văn bản (văn bản thông thường hoặc văn bản điện tử) hoặc bằng lời nói (gặp trực tiếp để nói hoặc nói qua điện thoại). Nếu quy định có hình thức “trực tiếp” thì cần làm rõ trường hợp nào là “gián tiếp”, nếu quy định không rõ, không đầy đủ về hình thức tố cáo sẽ làm hạn chế quyền tố cáo của công dân.

Thảo luận tại hội trường, Đại biểu Nguyễn Chiến cho rằng tố cáo phải giải quyết theo trình tự của luật tố cáo, do đó hình thức qua bản fax, email, điện thoại, qua mạng thông tin điện tử… không thể xác định. Để chấp nhận loại hình này vào luật tố cáo đòi hỏi luật phải điều chỉnh minh bạch và rõ ràng, chính danh để bảo đảm quy trình, giải quyết cũng như trách nhiệm của người tố cáo. Đại biểu Chiến đồng ý với ý kiến cho rằng không giải quyết tố cáo nặc danh bởi vì trong thời gian qua tố cáo nặc danh không nhiều, lợi dụng là chính. “Nếu chấp nhận tố cáo nặc danh sẽ không giải quyết được quy trình liên quan trách nhiệm của người tố cáo, vì vậy đề nghị chấp nhận với dự thảo không tố cáo nặc danh”.

Phát biểu giải trình trước Quốc hội chiều 16-6, Tổng Thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu cho biết ban soạn thảo do Thanh tra Chính phủ chủ trì sẽ cân nhắc, chọn lọc ý kiến của các ĐBQH đóng góp cho dự thảo luật để trình Quốc hội xem xét thông qua vào kỳ họp tới.

Về hình thức tố cáo, cơ quan chủ trì soạn thảo đã đưa ra hai hình thức tố cáo trực tiếp và đơn thư có ký tên. Quy định như vậy bởi lẽ việc giải quyết tố cáo cán bộ, công chức, viên chức có nội dung và yêu cầu giải quyết rất chặt chẽ, phức tạp và nhạy cảm...  Khi nhận được thông tin thì cơ quan có thẩm quyền phải tiếp nhận xử lý và xác định rõ về người tố cáo, nội dung tố cáo, kể cả việc xử lý vi phạm đối với trường hợp người tố cáo lợi dụng quyền tố cáo để vu khống, kể cả mất đoàn kết, chính vì vậy dự thảo luật cũng quy định 2 hình thức như trên. Tuy nhiên, qua ý kiến thảo luận hôm nay, để tạo cho công dân thực hiện hình thức tố cáo và cung cấp thông tin để giải quyết xử lý theo thẩm quyền tố cáo thì có thể mở rộng 2 hình thức:

Thứ nhất là thư điện tử và có ký tên, chữ ký điện tử thì được xem xét theo quy trình giải quyết tố cáo. Các hình thức điện tử khác, công nghệ thông tin truyền thông khác thì phải xác định rõ họ tên, địa chỉ và nội dung thông tin rõ ràng thì cũng được xử lý theo quy trình giải quyết tố cáo.

Thứ hai là tố cáo nặc danh. Có 2 trường hợp: Trường hợp thứ nhất là có nội dung tố cáo không chính xác, bịa đặt, vu khống thì trường hợp này sẽ không được xem xét. Có nội dung rõ ràng, cụ thể gửi kèm những bằng chứng thì trường hợp này sẽ xem xét xử lý để phục vụ cho công tác thanh tra, kiểm tra và yêu cầu cho công tác quản lý và không xử lý theo quy trình của giải quyết tố cáo.

Thứ ba là bảo vệ người tố cáo. Nhiều ý kiến còn cho rằng còn chung chung, hình thức, chưa chặt chẽ, cần quy định cụ thể, chi tiết về cơ chế, nội dung, hình thức, biện pháp chế tài bảo vệ...

Tổng Thanh tra Chính phủ khẳng định cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu những ý kiến này, chọn lọc, hoàn thiện bổ sung vào dự thảo Luật để trình Quốc hội trong các kỳ họp tới.

Đánh giá về phiên thảo luận tại hội trường, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng Dự án luật này là một dự án rất quan trọng, được cử tri và các ĐBQH rất quan tâm. Qua ý kiến thảo luận tại tổ và tại hội trường hôm nay, đa số ý kiến ĐBQH nhất trí với phạm vi cần sửa đổi toàn diện luật này.

Các vị ĐBQH đều tỏ rõ quan điểm và chính kiến của mình, như về vấn đề hình thức tố cáo, tố cáo nặc danh, mạo danh, bảo vệ người tố cáo, thẩm quyền giải quyết tố cáo, thời gian giải quyết tố cáo, hiệu lực tố cáo, trách nhiệm phối hợp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Cũng có ý kiến đồng ý với dự thảo nhưng cũng nhiều ý kiến chưa đồng tình, đề nghị cần nghiên cứu và tiếp tục điều tra, tổng hợp ý kiến, đánh giá tác động để làm rõ hơn.

Theo Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, vấn đề quan trọng bây giờ là dự án luật này sẽ thông qua tại 2 kỳ họp hay 3 kỳ họp Quốc hội. Nếu theo quy trình thông qua tại 2 kỳ họp thì sau kỳ họp này việc đó chuyển cho Ủy ban Pháp luật là cơ quan chủ trì thẩm tra sẽ chịu trách nhiệm chính phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo, các cơ quan hữu quan để hoàn thiện, chỉnh lý dự án và trình lại Quốc hội tại kỳ họp thứ tư để thông qua.

NGỌC ÁNH