Sáng 7/6/2023, dưới sự chủ trì và điều hành của Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đinh Huệ, Quốc hội khóa XV họp phiên toàn thể tại hội trường tiếp tục chất vấn nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực dân tộc và chất vấn nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Quang cảnh phiên họp tại hội trường

Theo đó, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh và các thành viên Chính phủ liên quan tiếp tục trả lời chất vấn đối với nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực dân tộc.

Sáng cùng ngày, sau khi Chủ tịch Quốc hội phát biểu kết thúc nhóm vấn đề thứ hai, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ với những nội dung trọng tâm gồm:

(1) Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ quốc gia.

(2) Giải pháp đẩy mạnh ứng dụng và triển khai những thành tựu, sản phẩm khoa học, công nghệ tiên tiến vào cuộc sống. Việc ứng dụng công nghệ cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp.

(3) Việc bố trí, quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước chi cho nghiên cứu khoa học thời gian qua, việc quản lý, sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia.

(4) Hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học ra thị trường của các đơn vị nghiên cứu, viện, trường, đơn vị sự nghiệp công lập.

(5) Cơ chế, chính sách khuyến khích tư nhân đầu tư nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ.

(6) Việc thực hiện chính sách, pháp luật về Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp.

Chịu trách nhiệm trả lời chính là Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Bộ trưởng các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giáo dục và Đào tạo, Thông tin và Truyền thông, Y tế, Tư pháp, Công Thương cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai nêu câu hỏi 

Tiếp tục trả lời chất vấn đối với nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực dân tộc, về ý kiến tranh luận của đại biểu Vũ Thị Lưu Mai về bố trí vốn tăng cường đầu tư; một số hệ thống văn bản chưa phù hợp với quy định pháp luật, đặc biệt là Luật Đầu tư công, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, Nghị quyết 120 của Quốc hội đặt mục tiêu tập trung các nguồn lực để ưu tiên cho các địa phương và trong Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã thiết kế 10 dự án và tiến hành phân cấp nguồn lực, thẩm quyền điều hành cho địa phương. Tại Trung ương chỉ tập trung vào một số nhiệm vụ, như ban hành thông tư, văn bản hướng dẫn, ban hành kế hoạch kiểm tra, giám sát, hướng dẫn; đồng thời đồng thời xử lý những khó khăn, vướng mắc cho địa phương, phù hợp với chủ trương trong nghị quyết của Quốc hội.

Về nguồn lực đầu tư, Bộ trưởng cho biết, Quốc hội đã phê duyệt bố trí 104.000 tỷ đồng. Trả lời câu hỏi đại biểu tại sao vốn sự nghiệp cao hơn vốn đầu tư công, Bộ trưởng cho biết, với cơ cấu 54 nghìn tỷ đồng vốn sự nghiệp chủ yếu tập trung giải quyết cho những chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân và những chính sách này là những chính sách của giai đoạn 2016-2020 còn hiệu lực thi hành và được tích hợp vào chương trình, nguồn vốn đối tượng hỗ trợ là đối tượng của người dân nên không thể sử dụng nguồn vốn đầu tư theo Luật Đầu tư công mà phải sử dụng nguồn vốn sự nghiệp. Chính vì vậy cơ cấu vốn vốn sự nghiệp nhiều hơn so với các chương trình mục tiêu quốc gia khác. 

Về hệ thống văn bản, Bộ trưởng khẳng định trong năm 2022 các bộ, ngành đã cơ bản ban hành hệ thống văn bản theo thẩm quyền được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao. Tuy nhiên, trong quá trình ban hành hệ thống văn bản các bộ, ngành đã bám sát vào các quy định của pháp luật, tuy nhiên, trong quá trình vận hành các văn bản hướng dẫn có một số vấn đề nảy sinh, có những nội dung là mâu thuẫn, chồng chéo hoặc chưa phù hợp. Ủy ban Dân tộc đã tiếp thu, Chính phủ đã có công điện giao cho các bộ, ngành rà soát lại tất cả các văn bản này để đảm bảo tính thống nhất, liên thông, đồng bộ, phù hợp với các quy định pháp luật; cơ bản hiện nay các bộ, ngành ban hành xong tất cả các văn bản này. 

Đại biểu Dương Minh Ánh nêu câu hỏi

Giải trình câu hỏi của đại biểu về hệ thống văn bản chính sách pháp luật về công tác dân tộc rất nhiều, có chồng chéo, mâu thuẫn, tản mát nhiều văn bản khác nhau, Bộ trưởng nêu rõ, công tác dân tộc nằm ở nhiều lĩnh vực, ngành khác nhau, nên một văn bản chính sách là lĩnh vực khác nhau nên vẫn cần thiết có hệ thống văn bản chuyên ngành, từng lĩnh vực, chứ không có một văn bản chung cho công tác dân tộc và chính sách dân tộc.

Bộ trưởng cũng khẳng định, hệ thống văn bản hiện nay ban hành tương đối đồng bộ và bám sát quy định pháp luật, sự chồng chéo, mâu thuẫn cũng không có nhiều, Chính phủ sẽ rà soát, điều chỉnh, sửa đổi. 

Bộ trưởng Hầu A Lềnh cũng giải trình chất vấn của đại biểu về tiêu chí phân định miền núi, vùng cao, theo đó Ủy ban Dân tộc đang chủ trì tổng kết để phân định vùng cao; tổng kết, đánh giá là tiêu chí phân định 3 khu vực để xác định, xây dựng và đề xuất một tiêu chí mới đảm bảo yếu tố về mặt địa hình, địa giới hành chính cả về trình độ phát triển để đầu tư trọng tâm, trọng điểm, phù hợp hơn trong giai đoạn tới.

Về chất vấn của đại biểu Nguyễn Anh Trí Hà Nội về ngôn ngữ, chữ viết, tiếng nói của đồng bào dân tộc, Bộ trưởng cho biết, thực tế hiện nay đang diễn ra vấn đề này có nhiều dân tộc có một số dân tộc người dân tộc thiểu số không biết tiếng nói của mình, không biết chữ viết của mình. Hiện nay Chính phủ đã có rất nhiều chính sách, trong đó có Nghị định 82 của Chính phủ quy định về việc học và nói chữ viết trong cơ sở giáo dục, trung tâm giáo dục thường xuyên. Vấn đề này thuộc trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ đang triển khai đào tạo đội ngũ giáo viên thiết kế chương trình để dạy tiếng nói, chữ viết…

Chất vấn nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ, đại biểu Dương Minh Ánh - Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội nêu rõ, việc quản lý, sử dụng Quỹ phát triển khoa học công nghệ còn nhiều tồn tại, hạn chế. Cho đến nay, gần 10 năm thành lập Quỹ nhưng tình trạng thiếu tiền thừa quỹ, tồn quỹ đến hàng chục nghìn tỷ đồng. Trong khi nguồn lực dành cho khoa học công nghệ còn nhiều khó khăn, doanh nghiệp không mặn mà với việc trích lập và sử dụng Quỹ, cơ cấu chi của Quỹ còn bất hợp lý. Nội dung chi chủ yếu dành cho tổ chức chương trình, đề tài, dự án chiếm tới 84,4%. Trong khi đó, các khoản chi cho hỗ trợ phát triển khoa học công nghệ tại doanh nghiệp đến nay chỉ chiếm 14,5%, mặc dù đây là nội dung chi thiết thực gắn với các doanh nghiệp. 

Nguyên nhân chủ yếu là do không có sự tương thích đồng bộ trong hệ thống pháp luật. Với vai trò là cơ quan tham mưu của Chính phủ về nội dung này, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ như thế nào và giải pháp để khắc phục tình trạng trên ra sao?